Obecna infrastruktura oparta jest na przestarzałej technologii lamp wysokoprężnych sodowych i rtęciowych, które według dyrektywy EuP 2005/32/ EC I (Wymagania związane z projektami produktów zużywających energię) będą stopniowo wycofywane z obiegu. Produkty o niskiej skuteczności świetlnej, stosowane w gospodarstwach domowych i sektorze usług (ulica, biuro i oświetlenie przemysłowe) zostaną wycofane z rynku. Oznacza to, iż nie będzie dłużej można sprzedawać produktów, które nie są w stanie sprostać wymaganiom obowiązującym w państwach UE. Stracą one certyfikaty CE.
Instalacja Ostrowiec Świętokrzyski, ul. Radwana
Według harmonogramu już w 2012 r. nastąpiło stopniowe wycofywanie z produkcji wysokoprężnych lamp sodowych (HPS) o standardowej skuteczności świetlnej oraz wycofywanie niektórych lamp metalohalogenkowych (MH) o niższej skuteczności świetlnej. Do 2015 roku mają zostać wyeliminowane wszystkie lampy rtęciowe (HPM), a w roku 2017 ma nastąpić wycofywanie wszystkich niewydajnych lamp.
W związku z ciągłym wzrostem cen energii elektrycznej oraz wygórowanymi normami ekologicznymi, zastosowanie nowoczesnych produktów LED wydaje się więcej niż uzasadnione. W stosunku do źródeł światła, takich jak wysokoprężne lampy sodowe (HPS), lampy metalohalogenkowe lub rtęciowe, uzyskuje się oszczędności energii elektrycznej nawet do 75%.
Instalacja Ostrowiec Świętokrzyski, ul. Radwana
Poprawa jakości oświetlenia związana jest bezpośrednio ze wzrostem bezpieczeństwa na drogach. Lepsze oświetlenie przejść dla pieszych, rejonów przystanków autobusowych, dworców, szkół i innych obiektów publicznych, to poprawa warunków bezpieczeństwa i jednocześnie komfortu widzenia wszystkich uczestników ruchu.
Właściwe oświetlenie światłem sztucznym spełnia podstawowe funkcje: wzbudza poczucie bezpieczeństwa oraz daje możliwość właściwego odczytywania przestrzeni, przez co m.in. ogranicza liczbę wypadków drogowych w porze nocnej.
ul. Krasnobrodzka, Warszawa Bródno
Wymiana oświetlenia na nowoczesne i energooszczędne oświetlenie LED przyczynia się bezpośrednio do poprawy bezpieczeństwa, zmniejszenia zużycia energii oraz polepszenia estetyki miasta, dzięki zastąpieniu żółtego światła sodowego białą barwą diod LED. Powyższe efekty mają także wpływ na zwiększenie turystycznej atrakcyjności miejscowości i wspomaganie lokalnej przedsiębiorczości.
Doświadczenia praktyczne
Od momentu kiedy producenci zaczęli dostarczać pierwsze oprawy na rynek polski pojawiły się inicjatywy zmiany oświetlenia na energooszczędne LED. W czerwcu 2010 r. została przeprowadzona modernizacja oświetlenia drogowego na testowym odcinku ul. Radwana w Ostrowcu Świętokrzyskim w ciągu drogi wojewódzkiej nr 754. Wymiany dokonała firma aktualnie konserwująca system oświetleniowy na zlecenie Wydziału Dróg Urzędu Miasta. Oprawy uliczne wysokoprężne typu OUS ze źródłem rtęciowym o mocy 250 W zostały zastąpione nowoczesnymi lampami LED (typ LR4U) o mocy nominalnej 112 W. Oprawy zostały umiejscowione w starych punktach mocowania na słupach o wysokości 9 m rozstawionych niesymetrycznie po obu stronach ulicy, średnio co 30 m. Został osiągnięty efekt energooszczędności.
Po wymianie opraw zostały przeprowadzone pomiary kontrolne parametrów oświetleniowych, wykonane przez specjalistyczną firmę zewnętrzną, zajmującą się projektowaniem oświetlenia (ŚWIATŁOPROJEKT) na zlecenie dostawcy – TBM LED. Uzyskane wyniki potwierdziły spełnienie wymagań normatywnych dla oświetlenia tej klasy drogi. Przed modernizacją na wybranym obwodzie oświetleniowym była zainstalowana moc 8,25 kW, a po wymianie opraw na ledowe 3,9 kW – osiągnięto oszczędność zużycia energii o ponad 50%.
Stare Babice przy Urzędzie Miejskim
Drugim aspektem wykonanej modernizacji jest zmniejszenie kosztów eksploatacji, ponieważ nowe lampy LED pracują bezawaryjnie i nie wymagają, tak jak tradycyjne oprawy rtęciowe, częstej wymiany źródeł światła. Wymiana żarówki to nie tylko koszt samej żarówki, lecz również koszt usługi jej wymiany, przewyższający jej wartość.
Poza aspektem ekonomicznym poprawiła się jakość światła. Zmiana barwy z żółtej na białą i wysoki wskaźnik oddawania kolorów, zdecydowanie poprawiły zdolność postrzegania obiektów w oświetlanej przestrzeni oraz ich naturalnych kolorów. Nowe oprawy ledowe mają inny, ciekawszy kształt, budzą zainteresowanie, a dodatkowo kolor i barwa światła, które lampy LED emitują, są zbliżone do światła dziennego i tym wyróżniają się pośród pozostałego oświetlenia ulicznego w mieście. Wszystko odbiera się jako bardziej białe, jasne. Oczywiście jest to kwestia subiektywna. Niektórzy przyzwyczajeni do starych lamp sodowych, świecących z żółtą czy pomarańczową poświatą, mają trudności z zaakceptowaniem takiego typu oświetlenia w nocy.
Przeprowadzona wymiana opraw oświetleniowych została wykonana sprawnie w czasie kilku godzin, bez zakłóceń w ruchu i innych uciążliwości.
Nowe lampy zostały zamocowane na tych samych konstrukcjach wsporczych, co stare oprawy rtęciowe. Stan techniczny okablowania nie wymagał poprawy. Zmodernizowany obwód oświetleniowy pracuje do dziś w Ostrowcu Świętokrzyskim.
Kolejne samorządy wykazały zainteresowanie nowoczesną technologią LED. Firma TBM LED udostępniła kolejne oprawy do testów w gminie Konstancin Jeziorna. W ciągu drogi wojewódzkiej nr 721 zostały zamontowane energooszczędne oprawy LED model LR4U. Zastąpiły one przestarzały model wysokoprężnej lampy sodowej OUS o mocy 250 W. Rozstaw słupów oświetleniowych o wysokości mocowania opraw 10m wzdłuż drogi wynosił średnio 41 m. W czasie trwania testów ważne było, aby przetestować lampy w różnych warunkach klimatycznych, dlatego testy trwały ponad pół roku od zimy do lata 2012 roku.
Przeprowadzone pomiary natężenia oświetlenia potwierdziły spełnienie wymagań normatywnych dla tej klasy drogi ze sporym zapasem w zakresie średniego natężenia oświetlenia. Ważnym aspektem była również akceptacja tego typu oświetlenia przez mieszkańców, wyrażona w pozytywnych opiniach na forum internetowym lokalnego portalu. Instalacja testowa została zdemontowana, ponieważ okres zwrotu inwestycji na poziomie 4 lat nie był dla zarządcy infrastruktury miejskiej satysfakcjonujący. Szkoda, może warto byłoby postarać się o źródło finansowania inwestycji, tak jak to zrobiono wcześniej w Ostrowcu Świętokrzyskim lub co najmniej pozyskać dofinansowania z funduszy celowych UE i NFOŚiGW.
Należy zwrócić uwagę, że stara infrastruktura oświetleniowa była projektowana pod inne oprawy. Obecnie producenci sprzętu oświetleniowego dysponują już oprawami z różnymi kątami rozsyłu światła. Od wąskich standardowych przeznaczonych do oświetlenia przestrzeni zurbanizowanej i budynków użyteczności publicznej, do szerokich niestandardowych przeznaczonych do oświetlenia ulicznego i terenów parkowych. Nowoczesne soczewkowe układy optyczne gwarantują zachowanie równomierności oświetlenia nawet w przypadku ich zastosowania na starych słupach oświetleniowych z nieregularnym rozstawem. Potwierdziła to kolejna instalacja testowa, przeprowadzona w gminie Stare Babice, gdzie na istniejących starych słupach zastosowano lampy LED typu LR 2U o różnej optyce rozsyłu światła, dostosowanej do istniejących warunków montażu. Wykonane przez firmę ŚWIATŁOPROJEKT pomiary natężenia i równomierności potwierdziły spełnienie zalecanych wymagań normatywnych.
Gminy, które zdecydowały się na wymianę oświetlenia na LED poczyniły odważny krok, z którego mogą być dumne. Dzięki zastosowaniu nowoczesnej technologii i innowacyjnym działaniom, ograniczyły swoje wydatki na energię elektryczną i koszt eksploatacji. Dzięki zastosowaniu produktów LED zwiększyły bezpieczeństwo bierne i czynne użytkowników ruchu, a także świadomość ekologiczną.
Al. Wojska Polskiego, Konstancin
Łatwość w sterowaniu diodami LED tworzy wiele możliwości. Dzięki nowoczesnym sterownikom można dowolnie regulować natężenie oświetlenia w zakresie dostosowania jasności świecenia do bieżących wymagań normatywnych i oczekiwań użytkowników. Firma TBM LED wdrożyła w swoich lampach typu LR nowoczesny kontroler zasilania z możliwością programowania jasności świecenia lampy i przy tym, znacznej redukcji mocy lampy, nawet do 30% mocy nominalnej. Kontroler jest przeznaczony do zaprogramowania ściemnienia świecenia lampy np. w porze późnonocnej, kiedy natężenie ruchu użytkowników jest niższe lub gdy potrzeba niższego natężenia oświetlenia tylko na potrzeby monitoringu
Nowoczesne oświetlenie wymaga właściwych działań projektowych. Projektanci oświetlenia, dysponując plikami rozsyłu światła konkretnych opraw oświetleniowych, mogą właściwe zaprojektować rozsył światła na drodze i dostosować go do oczekiwanych potrzeb użytkowników.
Podsumowanie
Podstawowe zalety diod świecących, takie jak wysoka skuteczność świetlna oraz trwałość zapewniają energooszczędne i tanie w eksploatacji oświetlenie. W odróżnieniu od źródeł sodowych emitujących żółte światło, diody LED emitują czyste białe światło. Taka barwa światła jest korzystniejsza, ponieważ pozwala na lepszą percepcję kształtów i kolorów. Ponieważ białe światło odbierane jest przez ludzi jako jaśniejsze niż w rzeczywistości, można spełnić ich oczekiwania oświetleniowe przy obniżeniu strumienia świetlnego nawet o 30%.
Brak emisji promieniowania nadfioletowego i podczerwonego zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa eksploatacji. Duża odporność na wibracje i wstrząsy zapewnia niezawodność działania. Korzystne jest także to, że zużyte źródła światła LED nie zawierają szkodliwej rtęci ani ołowiu. Zastosowanie LED pozwala chronić środowisko naturalne dzięki ich długiej żywotności i zmniejszeniu ilości materiałów gromadzonych na składowiskach odpadów.
Przemysław Cichal
Mirosław Wojdat
TBM LED Warszawa
